Coraz więcej kobiet ma świadomość, że nieregularne, bolesne cykle miesiączkowe nie są czymś normalnym. Świadomość diagnozy chorób endometrium znacząco wzrosła. Co ważne, zarówno endometrioza jak i adenomioza mogą mieć znaczący wpływ na zajście w ciążę oraz utrzymanie ciąży.
Czym charakteryzują się obie choroby? Jak przebiega ich diagnoza i leczenie?
Endometrioza w liczbach: kogo dotyka ta choroba?
Według statystyk Yale Medicine endometrioza jest dość powszechną chorobą. Źródło badań podaje, że dotyczy ona szacunkowo około 5%-10% kobiet i nastolatek w wieku rozrodczym (15-49 lat) i do 50% kobiet, które są niepłodne. Według statystyk Yale Medicine od 50% do 80% kobiet z bólem miednicy ma endometriozę.
Choroba często pozostaje niezdiagnozowana lub jest błędnie diagnozowana przez lata.
Częściowo dlatego, że jej objawy mogą się znacznie różnić i mogą być spowodowane innymi schorzeniami.
Ponadto, w ocenie Yale Medicine ostateczna diagnoza wymaga operacji, która jest inwazyjna i w rzadkich przypadkach może powodować poważne powikłania. Yale Medicine podaje, że średnio występuje
około 4- 11-letnie opóźnienie między wystąpieniem objawów a diagnozą (i leczeniem).
Diagnozowanie endometriozy - dlaczego jest problematyczne?
Fundacja „Pokonać endometriozę” podaje, że postawienie trafnej diagnozy endometriozy trwa w Polsce średnio około 8-10 lat i proces diagnozy uwarunkowany jest wieloma czynnikami, takimi jak:
- niska świadomość o endometriozie wśród lekarzy,
- brak bloku tematycznego poświęconego endometriozie na studiach medycznych,
- kierowanie się stereotypami tj. „miesiączka musi boleć” czy „taka pani uroda”,
- szeroki wachlarz objawów, które mogą wskazywać inne choroby,
- niska świadomość społeczna o endometriozie,
- brak skutecznych narzędzi diagnostycznych,
- niewielu specjalistów zajmujących się leczeniem endometriozy,
- brak referencyjnych ośrodków leczenia endometriozy w Polsce.
Rozpoczęcie diagnozy endometriozy może być wyzwaniem, ponieważ objawy bywają niespecyficzne i mogą przypominać inne schorzenia. Dość często diagnozę zaczyna się od wizyt u lekarza internisty czy gastrologa, ponieważ kobiety boli zazwyczaj brzuch, pojawiają się wzdęcia i biegunki.
Jakie są objawy endometriozy?
Endometrioza to przewlekła, często bolesna choroba, w której tkanka przypominająca błonę śluzową macicy (endometrium) rośnie poza macicą. Może rozwijać się na jajnikach, jajowodach, otrzewnej, pęcherzu moczowym, jelitach, a w rzadkich przypadkach nawet w płucach czy mózgu.
Jakie są objawy endometriozy?
Objawy mogą się różnić w zależności od lokalizacji ognisk choroby i stopnia jej zaawansowania, jednak do najczęstszych należą:
- silne bóle menstruacyjne (często dużo mocniejsze niż standardowe bóle miesiączkowe),
- ból podczas owulacji,
- ból podczas stosunku (dyspareunia),
- ból w dolnej części pleców i podbrzuszu,
- obfite i nieregularne miesiączki,
- plamienia między miesiączkami,
- problemy z zajściem w ciążę (niepłodność),
- problemy trawienne (wzdęcia, biegunki, zaparcia, ból przy wypróżnianiu),
- zmęczenie i osłabienie.
Nie każda kobieta z endometriozą ma wszystkie objawy! Choroba może przebiegać bezobjawowo lub powodować jedynie niewielkie dolegliwości.
Jakie są objawy adenomiozy?
Adenomioza to przewlekła choroba ginekologiczna, w której komórki błony śluzowej macicy (endometrium) wrastają w mięśniówkę macicy (myometrium). Powoduje to pogrubienie ścian macicy, jej powiększenie i często wywołuje silne dolegliwości bólowe oraz obfite miesiączki.
Jakie są objawy adenomiozy?
Objawy mogą być różne u każdej kobiety, ale najczęstsze to:
- bolesne i obfite miesiączki – silne skurcze, dłuższe i bardziej intensywne krwawienia,
- ból miednicy i podbrzusza – może występować także poza okresem,
- plamienia między miesiączkami,
- ból podczas stosunku (dyspareunia),
- wzdęcia, uczucie ciężkości w podbrzuszu,
- problemy z zajściem w ciążę – adenomioza może wpływać na płodność.
Częstość występowania adenomiozy
Szacuje się, że adenomioza dotyka 20–35% kobiet w wieku rozrodczym. Częstość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem i jest najwyższa u kobiet po 35. roku życia. Szacuje się, że aż 80% przypadków adenomiozy dotyczy kobiet po 30. roku życia, które rodziły. Choroba występuje częściej u kobiet z endometriozą – u 20–50% pacjentek z endometriozą diagnozuje się także adenomiozę.
Czym różni się adenomioza od endometriozy?
➡ Adenomioza – komórki endometrium wrastają w mięśniówkę macicy.
➡ Endometrioza – komórki endometrium rozwijają się poza macicą (np. w jajnikach, jelitach, otrzewnej).
Co ważne, można mieć obie choroby jednocześnie!
Jak się przygotować do konsultacji lekarskiej w przypadku podejrzenia endometriozy lub adenomiozy?
Jak się przygotować na wizytę lekarską, jeśli podejrzewamy, że możemy chorować na endometriozę lub adenomiozę? Po pierwsze najważniejsza jest obserwacja własnego organizmu i objawów.
Zanim udasz się do lekarza, warto prowadzić dziennik objawów, w którym zapiszesz:
- nasilenie i lokalizację bólu (np. przed okresem, w trakcie miesiączki, podczas stosunku, wypróżniania czy oddawania moczu),
- charakter miesiączek (czy są obfite, bolesne, nieregularne),
- pojawiające się problemy trawienne (wzdęcia, zaparcia, biegunki),
- poziom zmęczenia i jego wpływ na codzienne funkcjonowanie,
- trudności z zajściem w ciążę (jeśli kobieta stara się o dziecko, tzn. jak długo się stara).
Po obserwacji swojego ciała koniecznie udaj się do lekarza specjalisty – ginekologa.
Jak powinna wyglądać wizyta u ginekologa?
Ginekolog przeprowadzi szczegółowy wywiad dotyczący objawów.
Lekarz powinien wykonać badanie ginekologiczne, które może wykazać tkliwość w obrębie miednicy lub zgrubienia wskazujące na zmiany endometrialne. Jednak nie zawsze ginekolog jest w stanie wyczuć zmiany endometrialne.
Ginekolog może zlecić badania obrazowe celem dalszej diagnostyki:
- USG przezpochwowe – może wykryć torbiele endometrialne (tzw. torbiele czekoladowe), ale nie zawsze wykazuje inne zmiany,
- rezonans magnetyczny (MRI) – to bardziej precyzyjne badanie, które może pomóc w ocenie głęboko naciekającej endometriozy (badanie zazwyczaj wymaga podania kontrastu).
Badanie potwierdzające to laparoskopia. Nie jest ono zawsze zlecane przez lekarzy.
Jeśli objawy są silne, a badania obrazowe nie dają jednoznacznej odpowiedzi, lekarz może zalecić laparoskopię diagnostyczną. Jest to minimalnie inwazyjna operacja, podczas której wprowadza się kamerę do jamy brzusznej i bezpośrednio ogląda zmiany. Wtedy można również pobrać wycinki do badania histopatologicznego.
W przypadku dodatkowych objawów mogą być konieczne wizyty u:
- gastroenterologa – jeśli występują silne dolegliwości jelitowe,
- urologa – gdy objawy dotyczą układu moczowego,
- fizjoterapeuty uroginekologicznego – może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego i bólu.
Jakie mogą być przyczyny chorób endometrium?
Lekarze twierdzą, że do możliwych przyczyn chorób endometrium należą:
- wsteczna menstruacja – krew z endometrium cofa się przez jajowody do jamy brzusznej,
- czynniki genetyczne – większe ryzyko, jeśli w rodzinie były przypadki endometriozy,
- nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego – organizm nie eliminuje nieprawidłowo rosnącej tkanki,
- hormonalne zaburzenia – nadmiar estrogenu może sprzyjać rozwojowi choroby.
Jakie są czynniki ryzyka endometriozy i adenomiozy?
Yale Medicine podaje, że niektóre czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia endometriozy, wśród nich wymienia:
- historię krewnych pierwszego stopnia z endometriozą,
- nie rodzenie dzieci,
- wczesne rozpoczęcie miesiączki (tj. przed 11 rokiem życia),
- krótkie cykle menstruacyjne (27 lub mniej dni),
- obfite miesiączki trwające dłużej niż siedem dni,
- późna menopauza,
- zaburzenia przepływu krwi spowodowane nieprawidłowościami strukturalnymi macicy, np. zwężeniem szyjki macicy.
Niektóre czynniki wiążą się z niższym ryzykiem wystąpienia endometriozy, w tym:
- rodzenie wiele razy,
- późne rozpoczęcie miesiączki (po 14. roku życia),
- długotrwałe karmienie piersią.
Jakie są możliwe metody leczenia endometriozy i adenomiozy?
Nie ma jednego skutecznego leczenia, ale istnieją sposoby na kontrolowanie objawów:
- leczenie farmakologiczne – hormonalne (np. tabletki antykoncepcyjne, progestageny, analogi GnRH), leki przeciwbólowe,
- fizjoterapia i zmiany w stylu życia – dieta przeciwzapalna, aktywność fizyczna, techniki redukcji stresu,
- leczenie chirurgiczne – usuwanie ognisk endometriozy metodą laparoskopową,
- terapie wspomagające – akupunktura, osteopatia, techniki relaksacyjne.
Więcej o życiu z endometriozą oraz terapii wspierającej tj. fizjoterapii usłyszycie w naszym podcaście: Endometrioza – taka Twoja uroda.
O endometriozie przeczytasz także w innych artykułach na naszym blogu: Endometrioza – czy dieta ma znaczenie? oraz Podróż kobiet chorujących na endometriozę.
Przydatny link: Rekomendacje medyczne dla pacjentek z edo.
Źródła:
1. „Taka twoja uroda. Jak endometrioza niszczy życie Polek”, Łucyan M., Górniak K.
2. „Kobieca fizjoterapia. Jak zadbać o swoje zdrowie intymne”, Piórek-Wojciechowska J.
3. Yalemedicine.org: https://www.yalemedicine.org/conditions/endometriosis.
4. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, diagnostyka – Ginekol Pol. 2012, 83, 871-876.
