Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn otępienia i padaczki u osób w podeszłym wieku oraz istotnym czynnikiem rozwoju depresji. Niepokojące jest to, że coraz częściej obserwuje się wzrost zapadalności na udar wśród osób młodych do 54 r.ż. Ponadto cały czas mamy mocno utrudniony dostęp do rehabilitacji osób po przebytym udarze. To przemawia zdecydowanie za tym, jak bardzo ważna jest profilaktyka udarów mózgu. Biorąc pod uwagę czynniki ryzyka udaru, w wielu przypadkach podjęte interwencje żywieniowe oraz zmiana stylu życia dają bardzo duże szanse na zapobieganie udarom.
Modyfikowalne czynniki ryzyka udaru
Międzynarodowe badanie INTERSTROKE wskazało 10 modyfikowalnych czynników ryzyka udaru:
– nadciśnienie tętnicze,
– palenie papierosów,
– otyłość,
– niewłaściwa dieta,
– zbyt niska aktywność fizyczna,
– hiperlipidemia,
– cukrzyca,
– alkohol,
– choroby serca (migotanie przedsionków),
– nieodpowiedni stosunek apolipoprotein B do A1.
Jak zapobiegać udarom mózgu dietą?
Po pierwsze należy zapobiegać otyłości i ograniczać w diecie kwasy tłuszczowe nasycone. Wskazane natomiast są tłuste ryby morskie, ze względu na obecność kwasów omega-3. Kwasy omega-3 są szczególnie istotne, ponieważ obniżają stężenie trójglicerydów oraz hamują proces krzepnięcia krwi.
Ważną rolę odgrywają produkty białkowe ze względu na źródło aminokwasów (tryptofanu, fenyloalaniny, tyrozyny, kwasu glutaminowego), które pełnią ważną rolę dla prawidłowego funkcjonowania mózgu.
W diecie przeciwudarowej należy ograniczyć cukier, słodycze i wszelkie wyroby cukiernicze. Spowodowane jest to wpływem cukru na wysoki poziom trójglicerydów w surowicy krwi, a jak wiadomo podwyższone trójglicerydy to zwiększone ryzyko miażdżycy i w następnej kolejności udaru mózgu.
Sól kuchenna również powinna podlegać ograniczeniom w diecie, bowiem nadmiar sodu powoduje wzrost ciśnienia tętniczego i zwiększone prawdopodobieństwo wylewu krwi do mózgu. Często zapominamy o ukrytych źródłach sodu w produktach spożywczych, dlatego tym bardziej należy być uważnym na to, co spożywamy każdego dnia.
Warzywa i owoce jako podstawa profilaktyki przeciwudarowej
Warzywa i owoce to bogate źródło antyoksydantów m.in. witaminy C, β-karotenu i flawonoidów. Związki te chronią naczynia mózgowe przed uszkodzeniami. Ponadto mają działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwkrzepliwe, obniżające ciśnienie krwi. Jeśli chodzi o flawonoidy, największą ich zawartość posiadają: zielona herbata, czarne jagody, aronia, czerwone buraki.
Homocysteina to dość często wymieniany parametr obrazujący stan zapalny w organizmie i predysponujący do wystąpienia miażdżycy i w konsekwencji do udaru. Związkami, które chronią przed wysokim poziomem homocysteiny są kwas foliowy, witamina B6 i B12. Warzywa, owoce, produkty zbożowe i rośliny strączkowe wpływają korzystnie na poziom homocysteiny.
Skoro jesteśmy jeszcze przy owocach i warzywach nie zapominajmy o błonniku, który ma szczególnie istotną rolę w zapobieganiu udarom. Konkretnie chodzi o jego frakcję rozpuszczalną w wodzie czyli pektyny czyli groch, fasola, porzeczki czarne, marchew, dynia, banany oraz β-glukany, czyli otręby i płatki owsiane.
Podsumowując
Nacisk na zdrowe odżywianie przynosi korzystne efekty zarówno w walce z zaburzeniami metabolicznymi jak i w profilaktyce przeciwudarowej. Jeśli do tego dołączymy jeszcze zwiększoną aktywność fizyczną, abstynencję od alkoholu oraz rzucimy palenie papierosów, to mamy dużo mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu. Warto!
Bibiografia:
1. Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Warszawa 2016
2. National Library of Medicine: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27431356/ data dostępu 4.05.2025
